Το φαινόμενο της πεταλούδας

Η θεωρία του χάους -ή αλλιώς το φαινόμενο της πεταλούδας (βλ. και την υπέροχη ομώνυμη ταινία)- υποστηρίζει πως το φτερούγισμα μιας πεταλούδας σε ένα σημείο του πλανήτη μπορεί να προκαλέσει τυφώνα σε μια άλλη περιοχή του. Με απλοϊκά λόγια, κάτι τέτοιο σημαίνει ότι ένα τυχαίο φαινομενικά γεγονός στο παρελθόν μπορεί να επηρέασε εξ ολοκλήρου στη συνέχεια τη ζωή μας.

Μετά από κάποιες συζητήσεις που είχα πρόσφατα, άρχισαν να στριφογυρίζουν στο μυαλό μου διάφορες τέτοιες υποθέσεις για το πώς ασήμαντες στιγμές της ζωής μου την επηρέασαν καταλυτικά. Όσο αναμοχλεύεις το παρελθόν σου, τόσο διαπιστώνεις ότι "το βαρέλι δεν έχει πάτο". Εννοώ πως μπορεί κανείς προχωρώντας προς τα... πίσω, να φτάσει μέχρι τη γέννησή του!

Για παράδειγμα, αν δεν γεννιόμουν στη Βέροια, αλλά στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη, γιατί όχι σε κάποιο ορεινό χωριό της Ελλάδας; Εντελώς διαφορετικές παραστάσεις, διαφορετικός τρόπος ζωής, άλλες νοοτροπίες και αντιλήψεις. Να μην αναφερθώ στο επίπεδο διαβίωσης ή μόρφωσης.

Μα και όταν πρωτοπήγα στο σχολείο, οι επιλογές άλλων -των γονιών μου στην προκειμένη περίπτωση- με οδήγησαν στο 7ο δημοτικό. Καθότι αν δεν μετακομίζαμε σε άλλη γειτονιά στην ηλικία των 7 ετών, τότε θα πήγαινα σε κάποιο άλλο δημοτικό! Και την πρώτη μέρα στο δημοτικό που πήγα τελικά, μ' έβαλαν στο τμήμα Α1. Την επόμενη όμως με άλλαξαν και με πήγαν στο Α2 (τι θυμήθηκα τώρα!). Αποτέλεσμα; Το προφανές: συμμαθητές μου ήταν οι κατεξοχήν παιδικοί μου φίλοι - τόσο δένεσαι μαζί τους και μαθαίνεις τη ζωή κοντά τους, που σου μένουν για πάντα, έστω κι αν στο μέλλον απομακρύνονται από δίπλα σου. Όπως και οι δάσκαλοί μου, αυτοί που σου μαθαίνουν τις πιο απλές αλλά και πιο σημαντικές συνάμα γνώσεις. Ας μην αναφερθώ στους παιδικούς έρωτες!

Στην έκτη δημοτικού μάς ρώτησαν σε ποιο γυμνάσιο θέλουμε να γραφτούμε. Εγώ ήθελα να πάω στο 3ο, όπου είχε περάσει ο αδερφός μου και είχε αφήσει καλό όνομα! Τελικά, μ' έστειλαν στο 4ο και στη συνέχεια στο 4ο λύκειο, όπου εντάξει τα κατάφερα και χωρίς τις πλάτες του bro! Αν θυμάμαι καλά, μόνο τρία κορίτσια από το δημοτικό πήγαν στο 3ο γυμνάσιο - τι θα γινόταν αν πήγαινα κι εγώ εκεί; Άλλοι κολλητοί φίλοι, άλλοι έρωτες, o tempora, o mores...

Ήρθε η ώρα του πανεπιστημίου. Στο μηχανογραφικό έβαλα ως πρώτη επιλογή τη Νομική Θεσσαλονίκης. Για ποιο λόγο; Έπρεπε να συγκατοικήσω με τον αδερφό μου που δούλευε εκεί. Αλλιώς θα επέλεγα τη Νομική Αθηνών. Τσουπ και θα άλλαζε όλη η ιστορία! Επίσης, για να δούμε και λίγο το θέμα των σχέσεων, τι θα γινόταν αν η τότε κοπέλα μου δεν περνούσε στη Θεσσαλονίκη; Αν γνώριζα νωρίτερα την "άλλη" και όχι στο τέταρτο έτος; Αν η Κ. δεν περνούσε στην Αθήνα και ήταν στη Θεσσαλονίκη και δη στη Νομική; Αν... Αν...

Οι υποθέσεις τελειωμό δεν έχουν. Δεν βγάζεις άκρη. Τελικά είναι όλη μας η ζωή αποτέλεσμα συγκυριών και επιλογών. Δικών μας και αλλωνών. Διότι και μια επιλογή κάποιου άλλου επηρεάζει τη δική μας ζωή σε μεγάλο βαθμό - ίσως και περισσότερο από μια προσωπική μας επιλογή. Έτσι πάει. Ένα κλικ, μια διαφορετική επιλογή, ένα αλλιώτικο timing και όλα άλλαζουν.

Κανείς όμως δεν ξέρει αν θα άλλαζαν προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Φυσικά, για όλα θα θέλαμε να πήγαιναν προς το καλύτερο, όμως κάτι τέτοιο είναι μαθηματικά βέβαιο ότι δεν θα συνέβαινε. Επομένως, ας κρατήσουμε ότι γίνεται στην πραγματικότητα και ας αφήσουμε τις υποθέσεις (τι θα γινόταν, αν...) για ωραία κουβεντούλα και μπιρίτσα το βράδυ στην παραλία!

Νορβηγός "μουτζαχεντίν"

Ο κόσμος μένει άφωνος. Η κοινή γνώμη σαστίζει. Το θέαμα φρικαλέο. 76 νεκροί δεν είναι και λίγοι. Ένας πωρωμένος Νορβηγός κάνει τη δυτική κοινωνία να κοιτάξει λίγο μέσα της. Τόσα χρόνια βλέπαμε σε κάθε άλλη γωνιά του κόσμου να γίνονται τέτοια σκηνικά και μέναμε απλοί παρατηρητές. Τώρα καταδικαστήκαμε να τα ζήσουμε μέσα στο ίδιο μας το (ευρωπαϊκό) σπίτι.

Αλλά γιατί να είναι έτσι; Γιατί να σοκαριζόμαστε μένοντας ενεοί μπροστά σ' αυτό το γεγονός; Παρόμοια συμβάντα τυφλής βίας αποτελούν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση σε μέρη όπως π.χ. το Ισραήλ. Τουλάχιστον μια φορά το μήνα ακούμε για καμικάζι Παλαιστίνιους που τινάζουν τα μυαλά και τα σώματά τους στον αέρα, παίρνοντας μαζί τους ένα σωρό αθώους πολίτες. Γιατί δεν αηδιάζουμε το ίδιο με αυτά; Μήπως επειδή τα έχουμε συνηθίσει; Ή είναι μετρήσιμες οι ανθρώπινες ζωές;

Μουτζαχεντίν δηλώνουν οι μεν, Ναϊτης Ιππότης ο δε. Είναι δυνατόν στο όνομα της θρησκείας να σφάζονται άνθρωποι ακόμα και στο 2011; Κάτι μου λέει ότι αυτό δεν θα σταματήσει ποτέ. Ειδικά σήμερα με τις νέες τεχνολογίες και το Διαδίκτυο, κυκλοφορούν χιλιάδες πράγματα στα οποία μπορεί να βασιστεί ο καθένας, να "τρελαθεί" και να πάρει ένα όπλο για να επιβάλλει τις όποιες απόψεις του.

Η προπαγάνδα που γίνεται κυρίως μέσω του internet είναι τεράστια. Και δυστυχώς υπάρχουν πάρα πολλά... παιδάκια εκεί έξω που δεν έχουν τη νοητική ικανότητα να κρίνουν τα κείμενα που διαβάζουν και τα βίντεο που βλέπουν. Εθνικιστικά καθάρματα και ακροαριστερά καθίκια έχουν βρει πάτημα να προσηλυτίσουν τον κοσμάκη εύκολα και δη ανέξοδα προωθώντας τις ιδέες τους που σε άλλες συνθήκες (σε μια αναπτυγμένη κριτικά κοινωνία) θα βυθίζονταν στον Καιάδα μια για πάντα.

Δεν είμαι σίγουρος ότι ο Νορβηγός δολοφόνος είναι τρελός. Αυτή θα ήταν η εύκολη λύση, να ισχυριστούμε δηλαδή ότι πρόκειται για έναν μανιακό, σχιζοφρενή και σε κατάσταση αμόκ φονιά. Αυτό που με φοβίζει είναι ότι το έκανε συνειδητά εδραζόμενος στα μισαλλόδοξα πιστεύω του - με τον ίδιο τρόπο λειτουργούν και όσοι διακηρύσσουν την τζιχάντ.

Και τώρα τι γίνεται με δαύτον; Η μέγιστη ποινή στη Νορβηγία είναι 21 χρόνια κάθειρξης (ή 30 χρόνια αν καταδικαστεί για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας). Ήδη άρχισαν κουβέντες για επαναφορά της θανατικής ποινής. Αυτή θα είναι η απάντηση της δημοκρατικής δυτικής κοινωνίας σε έναν αντιφρονούντα; Οφθαλμός αντί οφθαλμού; Ελπίζω πως όχι. Αλλά και πάλι θα πει κανείς, 21 χρόνια κάθειρξης σε κάποιες από τις πιο πολυτελείς φυλακές της Ευρώπης, είναι δίκαια ποινή; Δικαιώνονται έτσι οι νεκροί που άφησε πίσω του;